April 2023
Hallo en welkom bij de vierde aflevering van dit blog over gezondheid, natuur, cultuur en meer.
Mijn naam is Niek van Schie en in deze aflevering schrijf ik over de vele boeken over Alzheimer die ik in het
afgelopen jaar heb gelezen. En over het systeem genaamd mens.
Leesvoer voor het gezonde verstand
De afgelopen jaren heb ik veel boeken en talloze artikelen gelezen over gezond leven en de ziekte van Alzheimer in het bijzonder.
Uit de stapel boeken licht ik er een paar uit in volgorde van relevantie:
Dr. Michael Nehls: Geef Alzheimer geen kans. (Guérir Alzheimer, 2017) Vert. Hilde Nagel-Peters. Deltas 2019, ISBN 9789044750652
⚫⚫⚫⚫⚪
Een leesbare en goed onderbouwde beschrijving van hoe de ziekte ontstaat en te behandelen is in de eerste stadia.
Leunt sterk op het werk van Dale Bredesen en het Finse FINGER onderzoek, maar heeft een eigen kijk op voeding en het gebruik van supplementen.
Een wetenschappelijke uiteenzetting van zijn verhaal lees je hier.
Zijn benadering komt uit de sociobiologische theorie dat grootouders een rol in de opvoeding spelen.
Gezond oud worden is natuurlijk voor de mens als soort en daar hoort Alzheimer niet bij. In het boek geeft hij veel adviezen over voeding en leefstijl.
Zijn belangrijkste advies is: zoek een goede arts en doe het niet op eigen houtje.
Dr. Dale E. Bredesen: Het einde van Alzheimer - Een leefstijlprogramma om cognitieve achteruitgang te voorkomen.
(The End of Alzheimer’s: The First Program to Prevent and Reverse Cognitive Decline, 2017) Scriptum Books 2019, ISBN 9789463191722
⚫⚫⚫⚪⚪
Het bekendste boek van dr. Bredesen. De Nederlandse vertaling is wat lastig leesbaar omdat de onderzoeken en de vele analyses niet zijn vertaald naar de Nederlandse omgeving.
De VS is (naast één enkel ander ontwikkelingsland) het enige niet metrische land. Het boek kan ook wat wetenschappelijk overkomen.
Maar wat verwacht je anders van een professor aan de UCLA.
Het boek is een goede inleiding in zijn theorie met praktische uiteenzetting van het protocol.
Dr. Dale E. Bredesen: The End of Alzheimers Programme The Practical Plan to Prevent and Reverse Cognitive Decline at Any Age. Vermilion 2020, ISBN 9781785042270
⚫⚫⚫⚫⚪
In zijn tweede boek gaat Dale Bredesen uitgebreider in op het programma of protocol. Nadeel is toch de opsomming van medische analyses met streefwaarden.
Voor een leek niet te begrijpen en voor Nederlandse artsen ook een uitdaging. In Europa zijn analysemethoden vaak anders met andere uitslagen en referentiewaarden.
Dat maakt het lastig vergelijkbaar. De grootste waarde van het boek is de uiteenzetting van het protocol met de vele onderbouwingen vanuit wetenschappelijk onderzoek.
Tip: koop de UK paperback uitgave. Hier is een Engelse redacteur aan de slag geweest met zinvolle verwijzingen naar de UK NHS die meer op de Nederlandse situatie lijkt dan de Amerikaanse.
Dr. Dale E. Bredesen: The First Survivors of Alzheimer's How Patients Recovered Life and Hope in Their Own Words. Penguin Young Readers 2021, ISBN 9780593192429
⚫⚫⚫⚪⚪
Afgezien van de vormgeving is dit een mooie combinatie van persoonlijke verhalen en een samenvatting van het protocol.
Voor dat protocol kun je overigens beter het hierboven aangehaalde boek lezen: The End of Alzheimers Programme.
Een mogelijk nadeel is het anekdotische karakter dat het in Amerika altijd goed doet. Mogelijk nadeel is dat alleen de succesverhalen worden aangehaald.
Wat overigens niet onterecht is als je een goed verhaal hebt te vertellen. De getuigenissen zijn leerzaam en schetsen een verhaal van discipline en doorzetten met het protocol.
Gelukkig zijn er de wetenschappelijke artikelen van Bredesen et al. die het protocol in een breder perspectief zetten.
Deze artikelen zijn op internet te vinden via pubmed.com.
Amy Berger: De Alzheimer aanpak Een koolhydraatarme, vetrijke eetwijze voor het bestrijden van de ziekte van Alzheimer, geheugenverlies en cognitieve aftakeling.
(The Alzheimer's Antidote Using a Low-Carb, High-Fat Diet to Fight Alzheimer's Disease, Memory Loss, and Cognitive Decline, 2017) Vert. Jos Rijnders. Succesboeken.nl 2018, ISBN 9789492665133
⚫⚫⚫⚪⚪
Ook Amy baseert zich meest op het werk van dr. Bredesen. Het goed leesbare boek is een uitgebreide beschrijving van wat je wel en wat je niet kunt eten in dit dieet.
Uitgebreide bronvermelding en register maken het een handig naslagwerk.
Jan Dries: Alzheimer – Hoe voorkomen of afremmen? Sterck & de Vreese 2021, ISBN 9789056157418
⚫⚫⚪⚪⚪
Helaas minder goed leesbaar door vele taal- en stijlfouten en onwetenschappelijke uitglijders zoals biofotonen en persoonlijke E-nummer allergie.
Wel een duidelijk verhaal over voeding en het zorgen voor patiënten met Alzheimer. Goed advies om vooral veel fruit te eten. Opvallend is verder het verschil in schrijfstijl tussen de hoofdstukken.
Mogelijk zijn er meerdere auteurs aan het (over)schrijven geweest, temeer daar er geen goede bronvermelding in het boek is opgenomen.
Verder haalt Jan veel onderzoeken en wetenschappers aan maar niet bij naam of bron, wat het toch wat vrijblijvend maakt.
Een beetje gemiste kans is het hoofdstuk over kruiden. Dat had toch zijn specialiteit moeten zijn als zelfverklaard Europees academisch kruidenkabouter.
Het is het kortste hoofdstuk in zijn boek maar wel relevant. Helaas verwijst hij naar een ander boek van zijn hand voor verdieping.
De mens als systeem
Systeemdenken is denken vanuit oorzaken en gevolgen in een alles omvattende of holistische benadering om de interactieve relaties tussen elementen binnen een systeem en invloeden van buiten het systeem te beschrijven. De achtergrond van systeemdenken komt uit verschillende gebieden, waaronder filosofie, sociologie, organisatietheorie en feedbackgedachte. En nu dus ook in de medische wetenschap. Want een recent onderzoek naar mogelijke oorzaken van Alzheimer gaat uit van systeemdenken.
In dit onderzoek maken onderzoekers gebruik van zogenoemde System Dynamics. System Dynamics vult systeemdenken aan door interacties te kwantificeren om een tijdsafhankelijk beeld van hoe het systeem zich gedraagt te kunnen maken. De aanpak richt zich op het bouwen van computermodellen die complexe problemen waarin gedrag verandert weer te geven en te simuleren. Deze modellen brengen minder zichtbare relaties, dynamische complexiteit, vertragingen en onbedoelde gevolgen van interacties aan het licht. Het helpt dus om verbanden te vinden in die ingewikkelde zak biochemie genaamd mens.
Het doet mij denken aan ongevalsonderzoek. Een veelgemaakte fout is het zoeken naar één bronoorzaak. Die bestaat niet. Het is altijd een kwestie van meerdere oorzaken. Bij een ongevalsonderzoek ga ik altijd op zoek naar meerdere factoren vanuit mensen, metingen, milieu, methoden, materialen of materieel. En als je dan bij de factoren komt waar je invloed op kunt hebben, stuur dan bij. Het liefst op zoveel mogelijk aspecten tegelijkertijd. Dat maakt medicijn onderzoek best moeilijk, daar wil men altijd weten of die ene pil echt werkt. En daarvoor heb je dan weer heel veel mensen en controlegroepen nodig om statistisch iets relevants te kunnen zeggen.
Het hierboven aangehaalde onderzoek simuleert de meervoudige oorzaken van Alzheimer met behulp van een System Dynamics model. De belangrijkste conclusie was dat de kwaliteit van de nachtrust en depressie de grootste effecten hadden op cognitieve achteruitgang. Die invloed liep via verschillende wegen of factoren inclusief de voor Alzheimer kenmerkende Tau eiwitten. Alles hangt met elkaar samen. En zolang we de biologische processen achter het ontstaan van Alzheimer niet goed kennen, moeten we aan alle knoppen in het systeem blijven draaien. Wat ook een belangrijk resultaat van dit onderzoek is, is een betere beschrijving van wat Alzheimer voor ziekte is. Dat noemt men etiologie met een mooi woord. Het is een ziekte van het menselijk systeem, dat op alle fronten ondersteund moet worden. Met voeding, rust, bewegen, oefenen, stimuleren, liefde en alle andere gezonde dingen die je kunt bedenken.
Leuke waarneming
Afgelopen weken gehoord, maar niet altijd gezien: kraanvogel, raaf, roerdomp en zwarte specht. En van waar ik zit te typen zie ik regelmatig een eekhoorn langskomen. Nu nog de zwaluw, liefst twee of meer.